Historia odkryć

[Motaro]

W 1824 r. angielski przyrodnik i duchowny William Buckland opublikował pierwsze naukowe doniesienie na temat dinozaura nazwanego Megalozaur. W następnym roku paleontolog – amator Gideon Mantell opisał żeby i kości iguanodona. W 1841 r. anatom Sir Richard Owen wprowadził termin „Dinosauria” (straszne jaszczury) dla bardzo nielicznych znanych wówczas dinozaurów, a w 1887 r. profesor Harry Govier Seeley podzielił wszystkie dinozaury na 2 grupy według budowy pasa miedniczego – Saurischia (gadziomiedniczne) i Ornithischia (ptasiomiedniczne). Wraz ze wzrostem wiedzy teoretycznej nabierały rozpędu poszukiwania kości dinozaurów. W ciągu XIX w. rozprzestrzeniły się one z Anglii na kontynent europejski i obie Ameryki. Od 1900 r. paleontolodzy gromadzili dinozaury wydobyte z mezozoicznych skał wszystkich kontynentów, a każdy rok przynosi nowe odkrycia.

ZNALEZISKA W EUROPIE

Poszukiwania dinozaurów bardzo szybko przeniosły się z Anglii do innych krajów Europy i doprowadziły do nowych fascynujących odkryć. W 1837 Hermann von Mayer opisał znalezionego w Niemczech triasowego prozauropoda, który otrzymał nazwę Plateosaurus, a w 1861 r. wprowadził nazwę Archeopteryx określając tak kopalnego ptaka blisko spokrewnionego z dinozaurami. W 1878 r. belgijscy górnicy odkryli w kopalni węgla ponad 300 kompletnych szkieletów iguanodonów. Od lat 60. ubiegłego stulecia odkrywano na południu Francji zniesienia dużych jaj późnokredowego zauropoda. W różnych częściach Europy znajdowano liczne późnokredowe dinozaury. Najwięcej dinozaurów wczesnokredowych znaleziono w Anglii.

ZNALEZISKA W STANACH ZJEDNOCZONYCH

Najwcześniejsze znaleziska kości dinozaurów i odcisków ich stóp w Nowej Anglii nie zostały początkowo rozpoznane. W 1856 r. anatom Joseph Leidy na podstawie zębów znalezionych w Montanie, nadał nazwę Troodon dinozaurowi, do którego należały, a w 1858 r. nadał nazwę Hadrosaurus pierwszemu opisanemu szkieletowi dinozaura z New Jersey. Naprawdę poważne odkrycia rozpoczęły się w 1877 r. wraz ze znalezieniem wielkich kopalnych kości w Kolorado i Wyoming. Rywalizujący ze sobą paleontolodzy Othniel Charles Marsh i Edward Drinker Cope zatrudniali grupy poszukiwaczy, które rywalizowały w wydobywaniu szczątków zauropodów z późnojurajskich osadów w Morrison i Canyon City, w Kolorado i Como Bluff w Wyoming. Uczeni ci nazwali ponad 20 rodzajów dinozaurów, wśród których znalazły się Apatosaurus i Camarasaurus. We wczesnych latach 1900. nowych odkryć dokonali Henry Fairfield Osborn, William J. Holland i Earl Douglass. Od połowy tego wieku wiedzę o dinozaurach wszystkich 3 okresów ery mezozoicznej znacznie wzbogaciły prace wykopaliskowe Sankara Chatterjee, Davida Gillette, Johna Hornera, Jamesa Jensena, Roberta Longa, Johna Ostroma i wielu innych. Wśród tych znalezisk były: Seismosaurus, Deinonychus i całe kolonie lęgowe hadrozaurów. Stany Zjednoczone z około 110 rodzajom dinozaurów zajęły w latach 1990. pierwsze miejsce w świecie.

ZNALEZISKA W KANADZIE

Odkrycie przez Josepha Tyrrella w 1884 r. pierwszej czaszki Albeltozaura (Albertosaurus) rozpoczęło wielkie polowanie na dinozaury prowadzone w badlandach (wyżynnych, suchych obszarach, z głębokimi wąwozami i o ubogiej roślinności) wzdłuż rzeki Red Deer w prowincji Alberta. Thomas Chesmer Weston i Lawrence Lambe prowadzili poszukiwania dinozaurów z łodzi. W 1910 r. Barnum Brown konkurował z Karolem Sternbergiem i jego synami, którzy gromadzili zbiory dla Kanadyjskiej Służby Geologicznej. Prace wstrzymano w 1917 r., ale do tego czasu zebrano bardzo bogate kolekcje późnokredowych dinozaurów rogatych i kaczodziobych. W latach 1980. Philip Currie i inni łowcy skamieniałości wznowili poszukiwania i od początku lat 1900. w prowincji Alberta, na terenie znanym obecnie jako Park Dinozaurów, wydobyto więcej okazów dinozaurów niż z jakiegokolwiek innego obszaru na Ziemi.

ZNALEZISKA W AZJI

Poważne chińskie poszukiwania dinozaurów rozpoczęły się pod kierunkiem Young Chung Chiena i trwały od lat 1930. do lat 1970. Potem dokonano dalszych odkryć pod kierunkiem Dong Zhiminga. W latach 1900. nazwano 95 rodzajów, co dało Chinom drugie miejsce po Stanach Zjednoczonych. We wczesnych latach 1920. amerykańskie zespoły badawcze, którymi kierowali Roy Champan Andrews i Walter Granger, odkryły jedno z najbogatszych źródeł szczątków dinozaurów – pustynię Gobi. Później na tych obszarach pracowały ekspedycje rosyjskie, mongolskie, polskie i ostatnio amerykańskie. Rosyjscy paleontolodzy odkryli stanowiska dinozaurów w odległych rejonach Syberii.

DINOZAURY GONDWANY

Na początku lat 1990. odkryto dinozaury w Ameryce Południowej, Afryce, Indiach i Australii – czyli na obszarze stanowiącym niegdyś superkontynent Gondwana. Większość znalezisk południowoamerykańskich pochodzi z Argentyny, ale jedno z ważnych odkryć – Staurikosaurus pochodzi z Brazylii. Do innych ważnych znalezisk należą teropod Carnotaurus, opatrzony żaglem grzbietowym Amargasaurus i Eoraptor, najprymitywniejszy ze wszystkich dinozaurów. Wiele nowych rodzajów południowoamerykańskich opisał argentyński paleontolog Jose Bonaparte. Afrykańskie odkrycia rozpoczęły się we wczesnych latach 1980. i do lat 1990. w co najmniej 16 krajach odnotowano występowanie dinozaurów. Są tu wczesne formy z Maroka i Afryki Południowej, dinozaury z żaglem grzbietowym z Sahary i rozmaite późnojurajskie dinozaury z obszarów obecnej Tanzanii. Poszukiwania dinozaurów w Indiach datują się od 1860 r. Do 1990 r. znaleziono prymitywnego zauropoda, ostatniego ze znanych stegozaurów i olbrzymiego teropoda. W Australii zorganizowane poszukiwania rozpoczęły się dopiero około 1980 r. Do 1990 r. Ralph Molnar, Thomas Rich i inni powiększyli australijskie kolekcje do blisko tuzina rodzajów, w tym także Minmi.

NOWE STANOWISKA

Od 1980 r. skamieniałości dinozaurów pojawiły się w kilku nieoczekiwanych miejscach. W 1980 r. Ralph Molnar opisał kręgi teropoda odkryte na Wyspie Północnej Nowej Zelandii. Do 1990 r. Yoshikazu Hasegawa badał fragmenty szkieletów reprezentujących prawdopodobnie 9 rodzajów, które odkopano na japońskich wyspach Honsiu i Kiusiu, a w 1992 r. Yoshihiko Okazaki nadał nazwę Wakinosaurus dużemu teropodowi z Kusiu. W latach 1980. kości dinozaurów odnaleziono w obu rejonach polarnych. W 1985 r. zespoły uniwersyteckie z Kalifornii i Alaski odnalazły w północnych stokach gór Alaski liczne kości pochodzące z okresu późnokredowego. W 1986 r. paleontolodzy argentyńscy odnotowali dinozaura z Antarktyki, a do 1993 r. wśród znalezisk z Antarktyki znalazły się zauropod i rogaty teropod.